Chào mừng bạn đến với HelloChao

Các mẹo để nhận ra và viết đúng các TỪ GHÉP (COMPOUND WORDS)

Các mẹo để nhận ra và viết đúng các TỪ GHÉP (COMPOUND WORDS)

Biết cách nhận ra và  viết đúng các từ ghép đôi khi cũng gian nan. Gạch nối hay không gạch nối? Một hay hai từ? Sau đây vài mẹo để giúp bạn thành lập các danh từ ghép và các tính từ ghép đúng. (compound nouns and adjectives).

Định nghĩa: một từ ghép được thành lập khi hai hoặc nhiều từ hơn cùng ghép lại thành một từ mới, từ mới này có nghĩa riêng của nó. Mặc dù các từ ghép thường được viết thành một từ đơn (vd: teapot), đôi khi lại không. Đó là lý do vì sao hiểu được ba dạng từ ghép là thật sự quan trọng: closed compounds (các từ ghép viết dính), hyphenated compounds (các từ ghép có gạch nối), và open compounds (các từ ghép viết tách rời). Chúng ta cùng  xem qua từng loại:

Closed Compounds: các từ ghép được viết thành những từ đơn (newspaper, goldfish, highway)

Hyphenated Compounds: các  từ ghép có gạch nối (mother-in-law, second-rate, court-martial)

Open compounds: các  từ ghép được viết rời nhau (end zone, high school, health care)

Thỉnh thoảng bạn hay gặp khó khăn khi viết các từ ghép. Đó là vì vài từ ghép thay đổi dạng của chúng, dựa vào chức năng của chúng trong từng câu cụ thể/riêng biệt.

Ví dụ, khi được dùng như một danh từ, từ "backup" được viết thành một từ "The police officer called for backup."

          Cũng từ ghép này khi được dùng như một động từ, lại được viết thành hai từ "back up" "Did you back up your computer files?"

           Và khi được dùng như một tính từ, "backup" lại ở dạng một từ "What is your backup plan for tomorrow evening?"

Vì lẽ đó, mẹo đầu tiên để hiểu cách viết một từ ghép là biết/hiểu được chức năng của từ đó trong câu. Chúng ta cùng khảo sát thêm vài ví dụ nữa nhé:

1. handout: As Jill was walking down the street, a man gave her a handout advertising a free concert in the park. (Trong trường hợp này, "handout" là một danh từ.)

2. hand out: John handed out the flyers. (Trong trường hợp này, "hand out" là một động từ.)

3. upside down: The cake landed upside down. (Trong trường hợp này, "upside down" là một trạng từ trả lời cho câu hỏi "how the cake landed".)

4. upside-down: The upside-down poster announced a free concert in the park. (Trong trường hợp này,  upside-down là một tính từ mô tả danh từ "poster".)

Khi nghi ngờ về cách viết của một từ ghép, bạn nên tham khảo từ điển trước, như "Merriam-Webster" chẳng hạn, trong đây sẽ liệt kê cách viết thích hợp căn cứ vào chức năng của từ đó trong câu.

Bạn cũng sẽ tìm thấy nhiều từ ghép luôn được viết theo một cách, bất chấp đến chức năng của chúng. Ví dụ, theo Merriam-Webster, high school được viết thành hai từ cho dù nó được dùng như một danh từ "Peggy has just started high school", hay một tính từ "Peggy is a high school student.".

Sự bối rối sẽ xuất hiện khi từ ghép này không tìm thấy trong từ điển. Vậy thì, người viết cần dựa vào sự phán xét của họ để đảm bảo nghĩa mong đợi của chúng được duy trì.

Sau đây là vài mẹo để giúp bạn đối phó với những từ ghép không có trong từ điển:

1. Gạch nối từ ghép đó nếu nghĩa của nó mơ hồ khi không có gạch nối.

VD: Dr. Lawrence, a small-town practitioner, was the first official to arrive on the scene.

       Bác sĩ Lawrence, một người đang hành nghề ở một thị trấn nhỏ, là viên chức đầu tiên đến hiện trường.

       Ở đây, dấu gạch nối là cần thiết; vì không có nó, người đọc có thể nghĩ là "vị bác sĩ đang hành nghề" này là một người nhỏ bé/thấp bé, hơn là một người đang làm việc ở một thị trấn nhỏ.

2. Đừng bao giờ gạch nối các từ ghép có các trạng từ đuôi "-ly":

VD: Tammy and Bob bought the recently renovated house on Main Street.

       Tammy và Bob đã mua ngôi nhà mới sửa chữa lại trên đường Main.

3. Gạch nối các nhân tố của một tính từ ghép xuất hiện trước một danh từ.

      VD: They attended a black-tie affair.

             Họ đã tham dự một sự kiện trang trọng.

Lưu ý: Các loại tính từ ghép sau đây hầu như lúc nào cũng cần có dấu gạch nối:

            Noun + adjective (tax-exempt),

            Noun + participle (government-owned),

            Adjective + participle (friendly-looking),

            Adjective + noun + ed (high-priced)

Ghi nhớ: Các nguyên tắc tạo thành từ ghép dễ nhớ
                Hãy ghi nhớ những điểm nay khi bạn gặp các từ ghép, có lẽ bạn sẽ không gặp khó khăn gì về cách viết:

1. Có ba dạng từ ghép: từ ghép dính liền, từ ghép có gạch nối, và từ ghép viết tách rời.

2. Nếu bạn nghi ngờ về cách viết của một từ ghép, bạn nên kiểm tra lại ở một từ điển trước khi bạn áp dụng các hướng dẫn khác.

3. Hãy gạch nối, nếu nghĩa mơ hồ khi không có gạch nối.

4. Đừng bao giờ  gạch nối các trạng từ đuôi "-ly".